De Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) blijft een heet hangijzer onder freelancers en opdrachtgevers. In een recente sessie met Hugo Jan Ruts van Zipconomy werd uitgebreid ingegaan op wat deze wet betekent, hoe deze zal worden gehandhaafd, en wat freelancers en opdrachtgevers kunnen doen om zich voor te bereiden. Hieronder volgt een uitgebreid AI-verslag van de belangrijkste punten die in het gesprek aan bod kwamen.
Over Wet DBA
De Wet DBA is in het leven geroepen om duidelijkheid te scheppen in de arbeidsrelaties tussen opdrachtgevers en zelfstandigen en om schijnzelfstandigheid tegen te gaan. Hugo-Jan Ruts van ZiPconomy legt uit dat de wet al zeven jaar bestaat, maar dat deze nooit echt is gehandhaafd. Vanaf 1 januari 2025 verandert dit, en zal de wet strenger worden toegepast. Voorheen werkten veel freelancers met een VAR-verklaring, waarmee ze konden aantonen dat ze zelfstandig werkten. Deze verklaring was echter weinig waard omdat er nauwelijks controle op was. De Wet DBA legt nu de verantwoordelijkheid voor naleving bij de opdrachtgevers in plaats van bij de zzp’ers. Dit zorgt ervoor dat opdrachtgevers moeten nadenken over wanneer ze iemand als freelancer mogen inhuren en wanneer niet.
Impact op de markt
Volgens Ruts is de markt nu langzaam aan het ontwaken na jaren van relatieve rust rondom de wet. Grote bedrijven hebben hun zaken vaak al goed geregeld, maar bij kleinere organisaties, overheden en in sectoren zoals de zorg zien we dat er nu pas actie wordt ondernomen. Dit kan voor veel zzp’ers onzekerheid betekenen, vooral voor degenen die langdurige opdrachten hebben. Zij vrezen dat opdrachtgevers vanwege de nieuwe handhaving besluiten geen freelancers meer in te huren. Voor creatieve freelancers, werkzaam in de reclame- en marketingsector, is het belangrijk om te begrijpen hoe hun werk kan worden gezien in het licht van de Wet DBA. Ruts benadrukt dat het vooral problematisch wordt wanneer een freelancer langdurig dezelfde taken uitvoert als een werknemer in loondienst, vooral als dit werk ook fysiek op de locatie van de opdrachtgever plaatsvindt. Dit onderscheid is cruciaal om te bepalen of een freelancer binnen de veilige marges blijft.
De aard van de opdracht is bepalend
De aard van de opdracht is bepalend voor de impact van de wet. Freelancers die korte, specifieke opdrachten uitvoeren, zoals het maken van een logo of het ontwerpen van een brochure, hebben weinig te vrezen. Het wordt problematisch wanneer een freelancer langdurig dezelfde taken uitvoert als een werknemer in loondienst, vooral als dit werk op locatie van de opdrachtgever gebeurt. Ruts benadrukt dat als een freelancer onderdeel uitmaakt van een team, bijvoorbeeld in de rol van een tijdelijke vervanging, dit kan leiden tot problemen onder de Wet DBA.
Een belangrijk onderscheid dat Ruts maakt, is tussen specifieke opdrachten die echt een kop en een staart hebben, zoals het ontwerpen van tien brochures of het maken van een serie podcasts, en meer open-einde opdrachten die kunnen lijken op regulier werk. Het is van belang dat freelancers en opdrachtgevers dit goed afspreken en vastleggen, om te voorkomen dat de freelancer wordt gezien als een werknemer.
Handhaving van de Wet DBA vanaf 1 januari 2025
De Belastingdienst heeft extra personeel opgeleid om vanaf 1 januari 2025 de handhaving van de Wet DBA uit te voeren. Ze richten zich vooral op sectoren waar de meeste problemen worden verwacht, zoals de zorg, bouw, en de maaltijdbezorging. Kleine organisaties, vooral in de creatieve sector, lopen mogelijk minder risico, maar het blijft belangrijk om als freelancer goed voorbereid te zijn. Ruts legt uit dat de handhaving niet met terugwerkende kracht zal gebeuren, maar dat de Belastingdienst zich richt op wat er vanaf 1 januari 2025 gebeurt. Hun doel is om de markt wakker te schudden door zichtbare controles uit te voeren en daar vervolgens ruchtbaarheid aan te geven in de media. Dit moet zorgen voor een bredere bewustwording onder opdrachtgevers en freelancers.
Voorbereiding voor freelancers
Freelancers moeten proactief in gesprek gaan met hun opdrachtgevers. Het is niet voldoende om af te wachten wat de opdrachtgever zal doen; zij moeten zelf een inschatting maken of ze in een risicogebied zitten en met oplossingen komen. Dit betekent dat freelancers goed moeten nadenken over hoe ze hun opdrachten aanbieden, hoe ze hun werkzaamheden vastleggen en of ze voldoende onderscheid kunnen maken tussen hun werk en dat van reguliere werknemers. Het voorbeeld van de NOS wordt aangehaald, waar lopende contracten opnieuw worden beoordeeld om te bepalen of het werk nog wel als freelance kan worden beschouwd. Dit illustreert het belang van voortdurend evalueren en aanpassen van contracten om in lijn te blijven met de wet.
Modelovereenkomst én praktijk
Ruts geeft diverse praktische voorbeelden die illustreren wanneer freelancers zich zorgen moeten maken. Een juridisch adviseur die tijdelijk een stoel vult in een legal team kan als werknemer worden gezien, terwijl een freelancer die specifieke juridische diensten aanbiedt die niet binnen het reguliere team vallen, minder risico loopt. Dit soort nuances zijn belangrijk om te begrijpen en mee te nemen in de voorbereiding. Het opstellen van modelovereenkomsten is een goede stap, maar het is cruciaal dat deze overeenkomsten ook in de praktijk kloppen met hoe het werk wordt uitgevoerd. Papier is niet genoeg; wat er daadwerkelijk gebeurt, is waar de Belastingdienst op zal letten.
Proactieve samenwerking
Het belang van proactief handelen en het samenstellen van een stappenplan of best practices voor de gemeenschap wordt sterk benadrukt. Samenwerking tussen freelancers kan helpen om gezamenlijk best practices te ontwikkelen en om de wetgeving beter te begrijpen en te navigeren. Een helder stappenplan, zoals Ruts aangeeft, zou freelancers kunnen helpen om hun positie te versterken en risico’s te minimaliseren.
Politieke Ontwikkelingen
Naast de handhaving van de huidige wetgeving komt er nog een nieuwe wet aan, de Wet VBAR. die de regels verder verduidelijkt. Die wet, waarvan de inhoud nog niet exact bekend is, zal niet voor 2026 ingaan. Ruts benadrukt dat het belangrijk is om de politieke ontwikkelingen goed te volgen, omdat er nog veranderingen kunnen komen die van invloed zijn op hoe de wet wordt uitgevoerd en welke regels precies gaan gelden. Deze ontwikkelingen, zoals het debat op 12 september en de hoorzitting op 5 september, zijn cruciaal voor freelancers om te volgen.
Conclusie
De Wet DBA brengt veel onzekerheid met zich mee voor freelancers en opdrachtgevers, maar biedt ook kansen voor heroriëntatie en professionalisering. Door proactief te zijn, goed voorbereid in gesprek te gaan met opdrachtgevers en de ontwikkelingen nauwgezet te volgen, kunnen freelancers hun positie versterken en de risico’s minimaliseren. Het is duidelijk dat de komende periode cruciaal zal zijn voor zowel freelancers als opdrachtgevers. Blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen en zorg dat je goed voorbereid bent op wat komen gaat! Wij slaan de handen ineen en maken met van Backstage Legal een voorzetje van een modelovereenkomst. Stay stuned!
